ਬਲਬੀਰ ਸੂਦ
ਸੰਸਾਰ ਬੈਂਕ (ਵਰਲਡ ਬੈਂਕ) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਜਿੰਗ ਯੋਂਗ ਕਿੰਮ ਦੀ 3 ਅਕਤੂਬਰ 2016 ਨੂੰ ''ਸੰਸਾਰ ਬੈਂਕ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਮਿਸ਼ਨ : ਅੱਤ ਦੀ ਗੁਰਬਤ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ'' ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਰਿਪੋਰਟ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ/ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦਾ ਅੱਤ ਘਿਨੌਣਾ ਚਿਹਰਾ-ਮੋਹਰਾ ਨੰਗਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਆਉਂਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵੱਜੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 69%, ਚੀਨ ਵਿੱਚ 77% ਅਤੇ ਇਥੋਪੀਆ ਵਿੱਚ 85% ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਸਟਰੇਲੀਆ ਵਿੱਚ 47%, ਯੂ.ਕੇ ਵਿੱਚ 40% ਨੌਕਰੀਆਂ ਜਾਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਮੰਡਰਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕਨ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਫਰਾਇਡ ਮਿੱਲਟਨ, ਜੋ ਕਿ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਮੰਡੀ ਦਾ ਮੁਦੱਈ ਹੈ, ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਜੁਦਾ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਬੇਰੋਕ-ਟੋਕ ਆਪਣੇ ਮੁਨਾਫੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਉੱਤਪਾਦਿਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉੱਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦਾ ਅੰਨੇ ਵਾਹ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵੱਜੋ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਘਟਣ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਮਸ਼ੀਨ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਲਕਿ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ/ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਦੀ ਸਰਮਾਏ ਪ੍ਰਤੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦੀ ਹਵਸ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਅਤੇ ਮੁਨੱਖ ਦੋਖੀ ਅਲਾਮਤਾਂ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਨਿਸ਼ਚਤਤਾ, ਅੱਤਵਾਦ, ਖੇਤਰੀ ਝਗੜੇ, ਨਸਲ ਅਧਾਰਤ ਝਗੜੇ ਆਦਿ ਪੂਰੇ ਯੂਰਪ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਅਤੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਿਰ ਚੁੱਕ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵੱਜੋਂ 6 ਕਰੋੜ 50 ਲੱਖ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰ ਛੱਡ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਅਤੇ 2 ਕਰੋੜ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਫਿਉਜੀ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 90% ਲੋਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਨ।
ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਵੀ ਪਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖਤਾ ਅੰਦਰ ਅਨੇਕਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗੁਰਬੱਤ ਕਰਕੇ ਸਧਾਰਨ ਭੋਜਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਖਾ ਪਾਉਂਦੇ-ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਵਿਗੜ ਰਹੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਮਾਰ ਕਰਕੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ, ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ, ਸੋਕੇ ਪੈਣੇ ਆਮ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਸੰਸਾਰ ਬੈਂਕ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ 120 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਬਿਜਲੀ ਤੋਂ ਅਤੇ 6 ਕਰੋੜ 60 ਲੱਖ ਲੋਕ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਹੀ ਜਿਉਣ ਗੁਜਾਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। 12 ਕਰੋੜ ਬੱਚੇ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਭੁੱਖੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ, ਸਨਅਤ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਰੋਬੋਟ/ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਤਪਾਦਕਾ ਦਾ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗੀ।
ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ : ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਅਰਥ-ਸਾਸ਼ਤਰੀ ਵੈਸਲੀ ਲਿਉਨਟਿੱਫ ਮੁਤਾਬਿਕ ''ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਊਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਘੋੜਿਆਂ (ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਬਲਦਾਂ) ਦੀ ਲੋੜ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਨੇ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ''। 1860ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਵੱਸੋਂ ਦਾ 60% ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਕੇ ਸਿਰਫ 2.7% ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 90 ਲੱਖ ਲੋਕ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਸਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ। 2020 ਤੱਕ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੈਕਟਰ ਅਮਰੀਕਾ,ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਬਾਕੀ ਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ, ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਆਦਿ ਦਾ ਕੰਮ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਵੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਸੰਦ ਕਿਰਾਏ ਉੱਪਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਦਿਆ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਅਧਾਰਤ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਜੀਵਵਿਗਿਆਨ ਤਕਨੀਕ (ਬਾਇਉ-ਟੈਕਨੋਲਾਜੀ) ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਵਨੀਲਾ, ਖੰਡ, ਸੰਤਰੇ, ਨਿੰਬੂ, ਆਦਿ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਕਰਨਗੀਆਂ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੋਰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਵਨੀਲਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਰੋਜੀ ਰੋਟੀ ਗਵਾ ਬੈਠਣਗੇ। ਡੱਚ ਸਟੱਡੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 10 ਲੱਖ ਗੰਨਾਂ ਉੱਤਪਾਦਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਵੇਂ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦੇ ਜਿਵੇਂ ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ, ਦੁੱਧ ਉੱਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਬੜੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਉੱਪਰ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੁਧਾਰੂ ਪਸ਼ੁਆਂ ਨੂੰ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲਾਉਣ ਕਰਕੇ 10% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗੀ। ਵਿਨਸਕੌਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਅਮਰੀਕਾ) ਨੇ ਮੁਰਗੀ ਦੇ ਆਂਡੇ ਗੈਰ ਕੁਦਰਤੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵੱਧ ਲੈਣ ਲਈ ਸਫਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜਨਨ ਵਿਗਿਆਨ (ਜਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨਿਆਰਿੰਗ) ਖੋਜ ਰਾਹੀਂ ਸੂਰਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਤੋਂ 7 ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ 30% ਵਧਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਛੇਤੀ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਸਟਰਾਅਬੈਰੀਜ਼ ਆਦਿ ਦੀ ਤੁੜਵਾਈ ਲਈ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਮਾਰਕਿਟ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਸੱਨਅਤ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਤਕਨੀਕ, ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ (ਇਨਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨੋਲਾਜ਼ੀ),ਨੈਨੋ ਟੈਕਨੋਲਾਜ਼ੀ, ਉਰਜਾ, ਸਿਹਤ, ਵਿੱਦਿਆ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰੋਬੋਟ (ਮਾਨਵ ਯੰਤਰ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਮੱਧ ਵਰਗ ਅਤੇ ਨਿਮਨ ਵਰਗ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਛਪਣ ਵਾਲੇ ਫੋਰਚੂਨ ਰਸਾਲੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਘਰਾਣੇ ਹਰੇਕ ਸਾਲ 20 ਲੱਖ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ 'ਪਰਹਾਰ' ਮੁਤਾਬਿਕ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰੋਜਾਨਾ 550 ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 2021 ਤੱਕ ਘੱਟ ਸਿੱਖਿਆ-ਅਧਾਰਤ 6 ਲੱਖ 40 ਹਜ਼ਾਰ (28%) ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 7 ਲੱਖ 70 ਹਜ਼ਾਰ (33%), ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿੱਚ 2 ਲੱਖ(27%) ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਅਛੂਤਾ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ।
ਸੱਨਅਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਵਿਚ ਫੋਰਡ ਮੋਟਰਜ਼ ਦਾ ਸੰਨਦ (ਗੁਜ਼ਰਾਤ) ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਪਲਾਂਟ ਕਾਰ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਵੈਲਡਿੰਗ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰਫ 84 ਸੈਕਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕੰਮ ਦਾ 90% ਸਿਰਫ 453 ਰੋਬੋਟ ਹੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਿਰਫ 2500 ਹੈ। ਕੋਰੀਅਨ ਕੰਪਨੀ ਹੁੰਡਾਈ ਜੋ ਕਿ ਚੈਨਈ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ) ਵਿਚ ਹੈ, ਵਿੱਚ 400 ਰੋਬੋਟ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂਕਿ ਸਿਰਫ 4848 ਕਿਰਤੀ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੋਬੋਟ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਬਾਡੀ ਨੂੰ ਜੋੜਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫੋਕਸਵੈਗਨ ਕੰਪਨੀ ਪੂਨੇ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ) ਵਿੱਚ 123 ਰੋਬੋਟ ਅਤੇ ਸਿਰਫ 2000 ਕਿਰਤੀ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਦੇ ਸੰਨਦ (ਗੁਜਰਾਤ) ਅਤੇ ਪੂਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਰੋਬੋਟ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਜਾਜ ਆਟੋਜ, ਜੋ ਕਿ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤੀਸਰੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ, ਨੇ 2015 ਵਿੱਚ ਹੀ 3.3 ਮਿਲੀਅਨ ਵਹੀਕਲਜ਼ ਵੇਚੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ 2010 ਤੋਂ ਹੀ 100 ਰੋਬੋਟ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮੋਦੀ ਦੇ ''ਮੇਕ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ'' ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੁਤਾਬਿਕ ਫਾਕਸਕੋਨ (ਅਮਰੀਕਨ ਕੰਪਨੀ) ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ, ਜਨਰਲ ਮੋਟਰਜ 1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਕਰੇਗੀ। ਪਿਛਲੇ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਸਿੱਧਾ ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ (ਐੱਫ.ਡੀ.ਆਈ) 39% ਵਧਿਆ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਾਲ 2015 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਲੇਬਰ ਬਿਉਰੋ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨੌਕਰੀਆਂ ਸਿਰਫ 1,35,000 ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਰ ਨਾਲ 2022 ਤੱਕ ਸਿਰਫ 8 ਲੱਖ ਨੌਕਰੀਆਂ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਣਗੀਆਂ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੋਦੀ ਮੁਤਾਬਿਕ 10 ਕਰੋੜ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਦਾ ਮੇਕ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਜੁਮਲਾ ਬਣ ਕੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਯੂ ਮਾਈ ਨਾਂਅ ਦੀ ਕੋਬੋਟ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ, ਜਿਹੜੀ ਸਨਅਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੰਕਲਾਬ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਮੇਕ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮੋਦੀ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਕਰਤਾ ਧਰਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਕੋਬੋਟ ਨਾਲ ਪੈਦਾਵਾਰ ਤਾਂ ਵਧੇਗੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟਦੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਫਾਕਸਕੋਨ ਅਮਰੀਕਨ ਕੰਪਨੀ (ਜੋ ਕਿ ਸੈਮਸੰਗ ਅਤੇ ਆਈਫੋਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲਈ ਯੰਤਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੀ ਹੈ), ਜਿਸ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਕਾਮੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਟੇਰੀ ਗੋਉ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ''ਕਿ ਇਹ ਕਾਮੇ ਪਸ਼ੂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਿਰਦਰਦੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ''। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ 2014 ਵਿੱਚ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੇੈ। ਕਿਰਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇਹ ਵੀ ਦਲੀਲਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਰੋਬੋਟ 24 ਘੰਟੇ 365 ਦਿਨ ਬਿਨਾਂ ਛੁੱਟੀ ਕੀਤਿਆਂ, ਬਿਨਾਂ ਕਾਫੀ ਪੀਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੋਬੋਟ ਪ੍ਰਸੁੂਤੀ ਛੁੱਟੀ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੇ, ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਕਲੋਨੀਆਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਨਾਂ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਕੂਲ ਬਨਾਉਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਬੀਮਾ ਕਰਵਾਉਂਣ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ।
2013 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2014 ਵਿੱਚ 43% ਵੱਧ ਰੋਬੋਟ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। 2010 ਤੋਂ 2014 ਤੱਕ ਰੋਬੋਟ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 27% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਵੱਲ ਧੱਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਰਤੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ 478 ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਬੋਟ; ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ 315 ਰੋਬੋਟ; ਜਰਮਨ ਵਿੱਚ 292; ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 164; ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 36 ਰੋਬੋਟ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ 2049 ਤੱਕ (ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ) ਤੱਕ ਰੋਬੋਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ, ਅਮਰੀਕਾ, ਜਪਾਨ ਅਤੇ ਜਰਮਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਪਛਾੜਨ ਦੇ ਰੌਅ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਦਾ ਬੇਬਹਾ ਵਾਧਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਪੱਧਰ ਦੀ ਰੋਬੋਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਹੋਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਉੱਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਲੀ ਯੁਆਂਚਾਉ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜ਼ਿੰਨਪਿੰਗ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਪੜ੍ਹਿਆÍ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ''ਰੋਬੋਟ ਦੀ ਖੋਜ਼ ਨਾਂ ਸਿਰਫ ਚੀਨ ਦੀ ਸਨਅਤ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਬਖਸ਼ੇਗੀ ਸਗੋਂ ਇਹ ਘਰੇਲੂ ਸੱਨਅਤ ਨੂੰ ਵੀ ਉੱਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੇਗੀ''। ਮੌਜੂਦਾ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਨਅਤੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦਾ 25% ਹੈ। 80 % ਏ.ਸੀ,71% ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਅਤੇ 63 % ਜੁੱਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰ (ਸਰਵਿਸ ਸੈਕਟਰ) : ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ 29 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਦੀ ਫਸਟਪੋਸਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵਿੱਪਰੋ ਕੰਪਨੀ ਜੋ ਕਿ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ ( ਇਨਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨਾਲਜੀ) ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤੀਸਰੀ ਵੱਡੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ,ਆਉਂਦੇ 3 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 47 ਹਜ਼ਾਰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸਦਾ ਮੁਨਾਫਾ 2239 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2286 ਕਰੋੜ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਰੇਅਨ ਪਿਟਰਸਨ (24 ਮਾਰਚ 2016) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੱਕ ਇਕੱਲੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੀ 3.5 ਮਿਲੀਅਨ ਟਰੱਕ ਡਰਾਇਵਰਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਕਰ ਦੇਣਗੇ। ਇਸ ਪੇਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਹਾਇਕ ਪੇਸ਼ੇ ਜਿਵੇਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਖਾਣੇ ਦੇ ਢਾਬੇ ਅਤੇ ਸੌਣ ਲਈ ਬਣੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵੀ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਡਰਾਇਵਰੀ ਪੇਸ਼ੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 85 ਲੱਖ ਲੋਕ ਬੋਰੁਜਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੱਕ 24 ਘੰਟੇ ਚੱਲਣਗੇ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤੇਲ ਬਾਲਕੇ ਦੁੱਗਣਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। 2020 ਤੱਕ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੈਕਟਰ ਵੀ ਮਾਰਕਿਟ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੇ।
ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੌਂਸਿਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ (AICTE) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜੋ ਕਿ 08 ਫਰਵਰੀ 2016 ਦੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਹੈ, ਮੁਤਾਬਿਕ 2015 ਵਿੱਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ 757 ਕੋਰਸ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ 35 ਹਜ਼ਾਰ ਸੀਟਾਂ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਕਲੀਨਿੱਕ ਵਿੱਚ ਅੰਕੜੇ, ਰੋਗ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ, ਚੀਰਫਾੜ (ਸਰਜਰੀ), ਨਰਸਿੰਗ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੋਬੋਟ/ਕੋਬੋਟ ਦੀ ਵਰਤੋੋਂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1924 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਕਿ ਮੈਂ ਪਾਗਲਪਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕਿਰਤ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਾਂ। ਕਿਉਂ ਕਿ ਇਹ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਕਰਕੇ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਕਥਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ''ਸਾਡਾ ਪਰੋਲੇਤਾਰੀ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋ ਉੱਜਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ ਜਿਹੜਾ ਸਰਮਾਏ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਉਂ ਜੀ ਸਰਮਾਏ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਫਾਲਤੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ''।''ਵਿੱਤੀ ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਉੱਥਲ ਪੁੱਥਲ......'' ਸਫਾ-4 (ਸਾਥੀ ਜਗਰੂਪ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਤ ਵਿੱਚੋਂ)
ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਕਥਨ ਮੁਤਾਬਿਕ, ''ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦਾ ਉਚਤਮ ਰੂਪ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ, ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦੀ ਆਖਰੀ ਅਵੱਸਥਾ ਹੈ''। ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਹੋਰ ਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਹੋਣੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਘੱਟ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦੀ ਉਮਰ ਲੰਬੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮ ਦੇ ਟੁੱਟੇ ਭੱਜੇ ਠੁੰਮਣੇਂ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਸਰਮਾਏਦਾਰ-ਸਾਮਰਾਜੀਏ ਇਹਨਾਂ ਠੁੰਮਣਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਇੰਨਕਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਲੁੱਟ, ਸਰਮਾਏ ਨੂੰ ਲਟਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ। ਇਹਨਾਂ ਠੁੰਮਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਾਰਟਿਨ ਫੋਰਡ ਅਤੇ ਰੋਬਰਟ ਰਇਚ ਨੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਮਦਨ (ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਗਰੰਟਡ ਆਮਦਨ) ਦਾ ਠੁੰਮਣਾਂ ਸੁਝਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸੰਨ 2015 ਤੋਂ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵੱਜੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਸਮਝਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਫਿੰਨਲੈਂਡ, ਨੀਦਰ ਲੈਂਡ, ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਅਜਮਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਹਨਾਂ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਜਿੰਨਾਂ ਦਾ ਰੁਜਗਾਰ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦਾ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਖਾ ਗਿਆ ਹੈੇ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਮਦਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਉੱਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲੇਗਾ। ਦੂਸਰਾ ਇਹ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਜਟ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਘਾਟੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਰੁਜਗਾਰ ਨੂੰ ਉੱਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਨੂੰ ਵੀ ਬਜਟ ਘਾਟੇ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਦੇ ਕੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੂਗਲ ਦੇ ਸਹਿ ਜਨਮ ਦਾਤਾ ਲੈਰੀ ਪੇਜ਼ਜ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ 4 ਦਿੱਨ ਹੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਬੇਰੁਜਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਤਕਨੀਕੀ ਅਸਾਸਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਮਾਲਕੀ ਕਰਕੇ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਦਾ ਹੱਲ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸਾਮਰਾਜੀਏ ਕਤਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ। ਅਰਥ ਸਾਸ਼ਤਰੀ ਲੈਰੀ ਸਮਰਜ਼, ਜੋ ਕਿ 1991-1993 ਤੱਕ ਵਰਲਡ ਬੈਂਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਆਰਥਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਾਨੂੰ ਸਹਿਕਾਰਤਾ (ਕੋਆਪ੍ਰੇਟਿਵ) ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਚੋਰ ਮੋਰੀਆਂ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਘਰਾਨੇ ਟੈਕਸ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜਾਰੇਦਾਰੀ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਨੂੰਨ, ਲੋੜੋਂ ਵੱਧ ਇਟਲੈੱਕਚੁਅਲ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਰਾਈਟਸ ਦੀ ਤਰਫਦਾਰੀ, ਮੁਨਾਫੇ ਵਿੱਚ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ, ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਲਈ ਠੁੰਮਣੇਂ ਗਲੋਬਲ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੈਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਮੂਨੇ ਵਜੋਂ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ 77% ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ''ਬਿਨਾ ਕੰਮ ਕੋਈ ਆਮਦਨ ਨਹੀਂ'' ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਆਮ ਜਨਤਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇਨਾਂ ਕੁ ਖਾਣ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਦਿਉ ਤਾ ਕਿ ਭੁੱਖੇ ਢਿੱਡਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਤੁਹਾਡੇ (ਧਨਾਢਾਂ) ਦੇ ਗਲੇ ਨੂੰ ਆ ਸਕਣ। ਵਿਕਰਮ ਮਾਅਸ਼ਰਮਾਨੀ ਜੋ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਯੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਹੈ, ਅਨੁਸਾਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਲਹਿਰ ਉੱਚੀ ਉੱਠ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੋਈ ਬੇੜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਕਥਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ-ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਉਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਵਾਧਾ ਰੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਕੁੱਦਰਤੀ ਆਪਣੀ ਕਬਰ ਆਪ ਹੀ ਪੁੱਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵੱਜੋਂ ਜੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਿਰਤੀਆਂ ਪਾਸੋਂ ਖੋਹ ਕੇ ਰੋਬੋਟ/ਕੋਬੋਟ/ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਆਮ ਮਿਹਨਤੀ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਕੀ ਇਹ ਸਮਾਨ/ ਪੈਦਾਵਾਰ ਰੋਬੋਟ/ਕੋਬੋਟ/ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਖਰੀਦਣਗੀਆਂ?
ਲੈਨਿਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ, ਇਲਾਕਾਈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੀ ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਝੋਂਕ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਮਾਜਵਾਦ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੱਲ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਰਕ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਮਰਾਜ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਇਨਕਲਾਬ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕਨ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਫਰਾਇਡ ਮਿੱਲਟਨ, ਜੋ ਕਿ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਮੰਡੀ ਦਾ ਮੁਦੱਈ ਹੈ, ਮੁਤਾਬਿਕ ਮੌਜੁਦਾ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਬੇਰੋਕ-ਟੋਕ ਆਪਣੇ ਮੁਨਾਫੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ, ਤੇਜ਼ ਗਤੀ ਨਾਲ ਉੱਤਪਾਦਿਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉੱਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦਾ ਅੰਨੇ ਵਾਹ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਿਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵੱਜੋ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੇ ਘਟਣ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਮਸ਼ੀਨ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਲਕਿ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ/ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਦੀ ਸਰਮਾਏ ਪ੍ਰਤੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਦੌਲਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਦੀ ਹਵਸ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਅਤੇ ਮੁਨੱਖ ਦੋਖੀ ਅਲਾਮਤਾਂ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਦੁਸ਼ਮਣ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਨਿਸ਼ਚਤਤਾ, ਅੱਤਵਾਦ, ਖੇਤਰੀ ਝਗੜੇ, ਨਸਲ ਅਧਾਰਤ ਝਗੜੇ ਆਦਿ ਪੂਰੇ ਯੂਰਪ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਅਤੇ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਿਰ ਚੁੱਕ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵੱਜੋਂ 6 ਕਰੋੜ 50 ਲੱਖ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰ ਛੱਡ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਅਤੇ 2 ਕਰੋੜ 10 ਲੱਖ ਲੋਕ ਦੂਸਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਫਿਉਜੀ ਬਣ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 90% ਲੋਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਨ।
ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਵੀ ਪਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖਤਾ ਅੰਦਰ ਅਨੇਕਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗੁਰਬੱਤ ਕਰਕੇ ਸਧਾਰਨ ਭੋਜਨ ਵੀ ਨਹੀਂ ਖਾ ਪਾਉਂਦੇ-ਸਿਹਤ ਠੀਕ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦਵਾਈਆਂ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਵਿਗੜ ਰਹੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਮਾਰ ਕਰਕੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ, ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਉਣਾ, ਸੋਕੇ ਪੈਣੇ ਆਮ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਸੰਸਾਰ ਬੈਂਕ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ 120 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਬਿਨਾਂ ਬਿਜਲੀ ਤੋਂ ਅਤੇ 6 ਕਰੋੜ 60 ਲੱਖ ਲੋਕ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਸਾਫ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਹੀ ਜਿਉਣ ਗੁਜਾਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। 12 ਕਰੋੜ ਬੱਚੇ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਭੁੱਖੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ, ਸਨਅਤ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਰੋਬੋਟ/ਕੰਪਿਊਟਰ ਉੱਤਪਾਦਕਾ ਦਾ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗੀ।
ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ : ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਅਰਥ-ਸਾਸ਼ਤਰੀ ਵੈਸਲੀ ਲਿਉਨਟਿੱਫ ਮੁਤਾਬਿਕ ''ਪੈਦਾਵਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਊਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਜਿਵੇਂ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਘੋੜਿਆਂ (ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਬਲਦਾਂ) ਦੀ ਲੋੜ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਨੇ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ''। 1860ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਵੱਸੋਂ ਦਾ 60% ਲੋਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਕਿ ਹੁਣ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਘੱਟ ਕੇ ਸਿਰਫ 2.7% ਹੀ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ 90 ਲੱਖ ਲੋਕ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਸਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹਨ। 2020 ਤੱਕ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੈਕਟਰ ਅਮਰੀਕਾ,ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਬਾਕੀ ਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ, ਪੌਦੇ ਲਾਉਣ ਆਦਿ ਦਾ ਕੰਮ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਹੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਵੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਸੰਦ ਕਿਰਾਏ ਉੱਪਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਦਿਆ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਅਧਾਰਤ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੋਰ ਵਧੇਰੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਜੀਵਵਿਗਿਆਨ ਤਕਨੀਕ (ਬਾਇਉ-ਟੈਕਨੋਲਾਜੀ) ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਖੇਤੀ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਵਨੀਲਾ, ਖੰਡ, ਸੰਤਰੇ, ਨਿੰਬੂ, ਆਦਿ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਕਰਨਗੀਆਂ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਹੋਰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਵਨੀਲਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਰੋਜੀ ਰੋਟੀ ਗਵਾ ਬੈਠਣਗੇ। ਡੱਚ ਸਟੱਡੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 10 ਲੱਖ ਗੰਨਾਂ ਉੱਤਪਾਦਕ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਵੇਂ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦੇ ਜਿਵੇਂ ਮੁਰਗੀ ਪਾਲਣ, ਦੁੱਧ ਉੱਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਕਾਰਨ ਬੜੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਉੱਪਰ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਦੁਧਾਰੂ ਪਸ਼ੁਆਂ ਨੂੰ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਟੀਕੇ ਲਾਉਣ ਕਰਕੇ 10% ਤੋਂ 20% ਤੱਕ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵੱਧ ਜਾਵੇਗੀ। ਵਿਨਸਕੌਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਅਮਰੀਕਾ) ਨੇ ਮੁਰਗੀ ਦੇ ਆਂਡੇ ਗੈਰ ਕੁਦਰਤੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵੱਧ ਲੈਣ ਲਈ ਸਫਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਜਨਨ ਵਿਗਿਆਨ (ਜਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨਿਆਰਿੰਗ) ਖੋਜ ਰਾਹੀਂ ਸੂਰਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੁਦਰਤੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਤੋਂ 7 ਹਫਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ 30% ਵਧਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਛੇਤੀ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਸਟਰਾਅਬੈਰੀਜ਼ ਆਦਿ ਦੀ ਤੁੜਵਾਈ ਲਈ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਮਾਰਕਿਟ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਸੱਨਅਤ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਤਕਨੀਕ, ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ (ਇਨਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨੋਲਾਜ਼ੀ),ਨੈਨੋ ਟੈਕਨੋਲਾਜ਼ੀ, ਉਰਜਾ, ਸਿਹਤ, ਵਿੱਦਿਆ ਆਦਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰੋਬੋਟ (ਮਾਨਵ ਯੰਤਰ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਮੱਧ ਵਰਗ ਅਤੇ ਨਿਮਨ ਵਰਗ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਛਪਣ ਵਾਲੇ ਫੋਰਚੂਨ ਰਸਾਲੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਘਰਾਣੇ ਹਰੇਕ ਸਾਲ 20 ਲੱਖ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ 'ਪਰਹਾਰ' ਮੁਤਾਬਿਕ ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਰੋਜਾਨਾ 550 ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 2021 ਤੱਕ ਘੱਟ ਸਿੱਖਿਆ-ਅਧਾਰਤ 6 ਲੱਖ 40 ਹਜ਼ਾਰ (28%) ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 7 ਲੱਖ 70 ਹਜ਼ਾਰ (33%), ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿੱਚ 2 ਲੱਖ(27%) ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਅਛੂਤਾ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ।
ਸੱਨਅਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਵਿਚ ਫੋਰਡ ਮੋਟਰਜ਼ ਦਾ ਸੰਨਦ (ਗੁਜ਼ਰਾਤ) ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਪਲਾਂਟ ਕਾਰ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਵੈਲਡਿੰਗ ਦਾ ਕੰਮ ਸਿਰਫ 84 ਸੈਕਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਕੰਮ ਦਾ 90% ਸਿਰਫ 453 ਰੋਬੋਟ ਹੀ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਿਰਫ 2500 ਹੈ। ਕੋਰੀਅਨ ਕੰਪਨੀ ਹੁੰਡਾਈ ਜੋ ਕਿ ਚੈਨਈ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ) ਵਿਚ ਹੈ, ਵਿੱਚ 400 ਰੋਬੋਟ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂਕਿ ਸਿਰਫ 4848 ਕਿਰਤੀ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੋਬੋਟ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਬਾਡੀ ਨੂੰ ਜੋੜਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰੰਗ ਕਰਨ ਤੱਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਫੋਕਸਵੈਗਨ ਕੰਪਨੀ ਪੂਨੇ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ) ਵਿੱਚ 123 ਰੋਬੋਟ ਅਤੇ ਸਿਰਫ 2000 ਕਿਰਤੀ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼ ਦੇ ਸੰਨਦ (ਗੁਜਰਾਤ) ਅਤੇ ਪੂਨੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਰੋਬੋਟ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਜਾਜ ਆਟੋਜ, ਜੋ ਕਿ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤੀਸਰੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ, ਨੇ 2015 ਵਿੱਚ ਹੀ 3.3 ਮਿਲੀਅਨ ਵਹੀਕਲਜ਼ ਵੇਚੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ 2010 ਤੋਂ ਹੀ 100 ਰੋਬੋਟ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਕਿ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮੋਦੀ ਦੇ ''ਮੇਕ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ'' ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਮੁਤਾਬਿਕ ਫਾਕਸਕੋਨ (ਅਮਰੀਕਨ ਕੰਪਨੀ) ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ, ਜਨਰਲ ਮੋਟਰਜ 1 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਖਰਚ ਕਰੇਗੀ। ਪਿਛਲੇ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅੰਦਰ ਸਿੱਧਾ ਪੂੰਜੀ ਨਿਵੇਸ਼ (ਐੱਫ.ਡੀ.ਆਈ) 39% ਵਧਿਆ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਾਲ 2015 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਲੇਬਰ ਬਿਉਰੋ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨੌਕਰੀਆਂ ਸਿਰਫ 1,35,000 ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਰ ਨਾਲ 2022 ਤੱਕ ਸਿਰਫ 8 ਲੱਖ ਨੌਕਰੀਆਂ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਣਗੀਆਂ ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੋਦੀ ਮੁਤਾਬਿਕ 10 ਕਰੋੜ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਮੋਦੀ ਦਾ ਮੇਕ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਜੁਮਲਾ ਬਣ ਕੇ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ ਹੈ। ਯੂ ਮਾਈ ਨਾਂਅ ਦੀ ਕੋਬੋਟ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ, ਜਿਹੜੀ ਸਨਅਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੰਕਲਾਬ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਮੇਕ ਇੰਨ ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮੋਦੀ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਕਰਤਾ ਧਰਤਾ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਕੋਬੋਟ ਨਾਲ ਪੈਦਾਵਾਰ ਤਾਂ ਵਧੇਗੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟਦੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਫਾਕਸਕੋਨ ਅਮਰੀਕਨ ਕੰਪਨੀ (ਜੋ ਕਿ ਸੈਮਸੰਗ ਅਤੇ ਆਈਫੋਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲਈ ਯੰਤਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੀ ਹੈ), ਜਿਸ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਕਾਮੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਟੇਰੀ ਗੋਉ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ''ਕਿ ਇਹ ਕਾਮੇ ਪਸ਼ੂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਿਰਦਰਦੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ''। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ 2014 ਵਿੱਚ 60 ਹਜ਼ਾਰ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੇੈ। ਕਿਰਤੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇਹ ਵੀ ਦਲੀਲਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਰੋਬੋਟ 24 ਘੰਟੇ 365 ਦਿਨ ਬਿਨਾਂ ਛੁੱਟੀ ਕੀਤਿਆਂ, ਬਿਨਾਂ ਕਾਫੀ ਪੀਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੋਬੋਟ ਪ੍ਰਸੁੂਤੀ ਛੁੱਟੀ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦੇ, ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਲਈ ਕਲੋਨੀਆਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਨਾਂ ਹੀ ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਕੂਲ ਬਨਾਉਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਬੀਮਾ ਕਰਵਾਉਂਣ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ।
2013 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2014 ਵਿੱਚ 43% ਵੱਧ ਰੋਬੋਟ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਏ ਹਨ। 2010 ਤੋਂ 2014 ਤੱਕ ਰੋਬੋਟ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 27% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਵੱਲ ਧੱਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਿਰਤੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ 478 ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਬੋਟ; ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ 315 ਰੋਬੋਟ; ਜਰਮਨ ਵਿੱਚ 292; ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 164; ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 36 ਰੋਬੋਟ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ 2049 ਤੱਕ (ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੀ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ) ਤੱਕ ਰੋਬੋਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ, ਅਮਰੀਕਾ, ਜਪਾਨ ਅਤੇ ਜਰਮਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਪਛਾੜਨ ਦੇ ਰੌਅ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਦਾ ਬੇਬਹਾ ਵਾਧਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੱਚ ਉਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆਂ ਪੱਧਰ ਦੀ ਰੋਬੋਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਹੋਈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਉੱਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਲੀ ਯੁਆਂਚਾਉ ਨੇ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼ੀ ਜ਼ਿੰਨਪਿੰਗ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਪੜ੍ਹਿਆÍ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ''ਰੋਬੋਟ ਦੀ ਖੋਜ਼ ਨਾਂ ਸਿਰਫ ਚੀਨ ਦੀ ਸਨਅਤ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਬਖਸ਼ੇਗੀ ਸਗੋਂ ਇਹ ਘਰੇਲੂ ਸੱਨਅਤ ਨੂੰ ਵੀ ਉੱਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੇਗੀ''। ਮੌਜੂਦਾ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਨਅਤੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦਾ 25% ਹੈ। 80 % ਏ.ਸੀ,71% ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ ਅਤੇ 63 % ਜੁੱਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰ (ਸਰਵਿਸ ਸੈਕਟਰ) : ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ 29 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਦੀ ਫਸਟਪੋਸਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵਿੱਪਰੋ ਕੰਪਨੀ ਜੋ ਕਿ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ ( ਇਨਫਾਰਮੇਸ਼ਨ ਟੈਕਨਾਲਜੀ) ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਤੀਸਰੀ ਵੱਡੀ ਕੰਪਨੀ ਹੈ,ਆਉਂਦੇ 3 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ 47 ਹਜ਼ਾਰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ ਪ੍ਰੰਤੂ ਇਸਦਾ ਮੁਨਾਫਾ 2239 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2286 ਕਰੋੜ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਰੇਅਨ ਪਿਟਰਸਨ (24 ਮਾਰਚ 2016) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੱਕ ਇਕੱਲੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹੀ 3.5 ਮਿਲੀਅਨ ਟਰੱਕ ਡਰਾਇਵਰਾਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਕਰ ਦੇਣਗੇ। ਇਸ ਪੇਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਹਾਇਕ ਪੇਸ਼ੇ ਜਿਵੇਂ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਖਾਣੇ ਦੇ ਢਾਬੇ ਅਤੇ ਸੌਣ ਲਈ ਬਣੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵੀ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਡਰਾਇਵਰੀ ਪੇਸ਼ੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 85 ਲੱਖ ਲੋਕ ਬੋਰੁਜਗਾਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੱਕ 24 ਘੰਟੇ ਚੱਲਣਗੇ ਅਤੇ ਘੱਟ ਤੇਲ ਬਾਲਕੇ ਦੁੱਗਣਾਂ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ। 2020 ਤੱਕ ਸਵੈ-ਚਾਲਤ ਟਰੈਕਟਰ ਵੀ ਮਾਰਕਿਟ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੇ।
ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕੌਂਸਿਲ ਫਾਰ ਟੈਕਨੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ (AICTE) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜੋ ਕਿ 08 ਫਰਵਰੀ 2016 ਦੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਹੈ, ਮੁਤਾਬਿਕ 2015 ਵਿੱਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ 757 ਕੋਰਸ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ 35 ਹਜ਼ਾਰ ਸੀਟਾਂ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਸ਼ੀਨੀ ਕਲੀਨਿੱਕ ਵਿੱਚ ਅੰਕੜੇ, ਰੋਗ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ, ਚੀਰਫਾੜ (ਸਰਜਰੀ), ਨਰਸਿੰਗ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰੋਬੋਟ/ਕੋਬੋਟ ਦੀ ਵਰਤੋੋਂ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1924 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ, ਕਿ ਮੈਂ ਪਾਗਲਪਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕਿਰਤ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਾਂ। ਕਿਉਂ ਕਿ ਇਹ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਕਰਕੇ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਕਥਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ''ਸਾਡਾ ਪਰੋਲੇਤਾਰੀ ਆਰਥਿਕ ਪੱਖੋ ਉੱਜਰਤੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਨਹੀਂ ਜਿਹੜਾ ਸਰਮਾਏ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਉਂ ਜੀ ਸਰਮਾਏ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਫਾਲਤੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਬੇਰੁਜਗਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ''।''ਵਿੱਤੀ ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਉੱਥਲ ਪੁੱਥਲ......'' ਸਫਾ-4 (ਸਾਥੀ ਜਗਰੂਪ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਤ ਵਿੱਚੋਂ)
ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਕਥਨ ਮੁਤਾਬਿਕ, ''ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦਾ ਉਚਤਮ ਰੂਪ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ, ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦੀ ਆਖਰੀ ਅਵੱਸਥਾ ਹੈ''। ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਹੋਰ ਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਲਈ ਹੋਣੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਘੱਟ ਅਤੇ ਫਿਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦੀ ਉਮਰ ਲੰਬੀ ਕਰਨ ਲਈ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮ ਦੇ ਟੁੱਟੇ ਭੱਜੇ ਠੁੰਮਣੇਂ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਸਰਮਾਏਦਾਰ-ਸਾਮਰਾਜੀਏ ਇਹਨਾਂ ਠੁੰਮਣਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਇੰਨਕਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਸਰਮਾਏ ਦੀ ਲੁੱਟ, ਸਰਮਾਏ ਨੂੰ ਲਟਾਉਣ ਲਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ। ਇਹਨਾਂ ਠੁੰਮਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮਾਰਟਿਨ ਫੋਰਡ ਅਤੇ ਰੋਬਰਟ ਰਇਚ ਨੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਮਦਨ (ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਗਰੰਟਡ ਆਮਦਨ) ਦਾ ਠੁੰਮਣਾਂ ਸੁਝਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸੰਨ 2015 ਤੋਂ ਪਾਇਲਟ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵੱਜੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਸਮਝਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਫਿੰਨਲੈਂਡ, ਨੀਦਰ ਲੈਂਡ, ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਅਜਮਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਹਨਾਂ ਕਿਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਜਿੰਨਾਂ ਦਾ ਰੁਜਗਾਰ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਦਾ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਖਾ ਗਿਆ ਹੈੇ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਆਮਦਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਵੀ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਉੱਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲੇਗਾ। ਦੂਸਰਾ ਇਹ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਜਟ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਘਾਟੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਦੀ ਗਰੰਟੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਰੁਜਗਾਰ ਨੂੰ ਉੱਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਨੂੰ ਵੀ ਬਜਟ ਘਾਟੇ ਦੀ ਦੁਹਾਈ ਦੇ ਕੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੂਗਲ ਦੇ ਸਹਿ ਜਨਮ ਦਾਤਾ ਲੈਰੀ ਪੇਜ਼ਜ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ 4 ਦਿੱਨ ਹੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਬੇਰੁਜਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਮਿਲ ਸਕੇ। ਇੱਕ ਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਤਕਨੀਕੀ ਅਸਾਸਿਆਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਮਾਲਕੀ ਕਰਕੇ ਬੇਰੁਜਗਾਰੀ ਦਾ ਹੱਲ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਸਾਮਰਾਜੀਏ ਕਤਈ ਵੀ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ। ਅਰਥ ਸਾਸ਼ਤਰੀ ਲੈਰੀ ਸਮਰਜ਼, ਜੋ ਕਿ 1991-1993 ਤੱਕ ਵਰਲਡ ਬੈਂਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਆਰਥਿਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਾਨੂੰ ਸਹਿਕਾਰਤਾ (ਕੋਆਪ੍ਰੇਟਿਵ) ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਉਹ ਚੋਰ ਮੋਰੀਆਂ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਘਰਾਨੇ ਟੈਕਸ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀਕਰਨ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਮੱਤ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜਾਰੇਦਾਰੀ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਨੂੰਨ, ਲੋੜੋਂ ਵੱਧ ਇਟਲੈੱਕਚੁਅਲ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਰਾਈਟਸ ਦੀ ਤਰਫਦਾਰੀ, ਮੁਨਾਫੇ ਵਿੱਚ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ, ਸਰਮਾਏਦਾਰ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਲਈ ਠੁੰਮਣੇਂ ਗਲੋਬਲ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੈਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਮੂਨੇ ਵਜੋਂ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਜਨਮਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ 77% ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ''ਬਿਨਾ ਕੰਮ ਕੋਈ ਆਮਦਨ ਨਹੀਂ'' ਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਆਮ ਜਨਤਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇਨਾਂ ਕੁ ਖਾਣ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਦਿਉ ਤਾ ਕਿ ਭੁੱਖੇ ਢਿੱਡਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਤੁਹਾਡੇ (ਧਨਾਢਾਂ) ਦੇ ਗਲੇ ਨੂੰ ਆ ਸਕਣ। ਵਿਕਰਮ ਮਾਅਸ਼ਰਮਾਨੀ ਜੋ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਯੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰਾਰ ਹੈ, ਅਨੁਸਾਰ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਲਹਿਰ ਉੱਚੀ ਉੱਠ ਸਕਦੀ ਹੈ ਪ੍ਰੰਤੂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੋਈ ਬੇੜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਕਥਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ-ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਉਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਰਮਾਏ ਦਾ ਵਾਧਾ ਰੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਕੁੱਦਰਤੀ ਆਪਣੀ ਕਬਰ ਆਪ ਹੀ ਪੁੱਟ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵੱਜੋਂ ਜੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕਿਰਤੀਆਂ ਪਾਸੋਂ ਖੋਹ ਕੇ ਰੋਬੋਟ/ਕੋਬੋਟ/ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ ਤਾਂ ਆਮ ਮਿਹਨਤੀ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਸਮਰੱਥਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਕੀ ਇਹ ਸਮਾਨ/ ਪੈਦਾਵਾਰ ਰੋਬੋਟ/ਕੋਬੋਟ/ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਖਰੀਦਣਗੀਆਂ?
ਲੈਨਿਨ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ, ਇਲਾਕਾਈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੀ ਭੱਠੀ ਵਿੱਚ ਝੋਂਕ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪ੍ਰੰਤੂ ਸਮਾਜਵਾਦ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਹੱਲ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਰਕ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਮਰਾਜ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਇਨਕਲਾਬ ਹੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਰਸਤਾ ਹੈ।
No comments:
Post a Comment